“Even een kritisch geluid, Oeganda op studiereis? Weten jullie dat vorig jaar een wet is aangenomen op een verbod op homoseksualiteit en transgender? Bij overtreding of zelfs al bij verdachtmaking kan je de doodstraf krijgen. Met mensen uit deze groep werkzaam in de reiswereld vind ik deze studiereis niet zo passen. Doet het jullie dan niets?”

Foto ©Natalia Blauth/Unsplash.

Bovenstaand bericht van Albert Rusch (in het verleden werkzaam in de reiswereld en nu onder andere gecommitteerd bij BUas) aan de redactie van Travelpro trok direct de aandacht. Het reisadvies voor Oeganda is beangstigend: ‘Bent u een LHBTIQ+-persoon? En wilt u naar Oeganda reizen? U kunt daar te maken krijgen met strenge straffen, en zelfs de doodstraf. Het is ook strafbaar om LHBTIQ+-rechten te verdedigen en ervoor op te komen. Dit geldt ook voor buitenlanders.’ 

Hoe kijken reisprofessionals naar het aanbieden van dit soort landen? We vroegen het de lezers van Travelpro en kregen veel reacties. We beginnen met een ingezonden stuk waarin Albert zijn eerder ingestuurde bericht toelicht.

“Gaat geld verdienen altijd voor?”

“Ik heb erg lang in de reiswereld gewerkt en ben nu werkzaam als adviseur maatschappelijk betrokken ondernemen en social return 2.0 bij de Stichting ContourdeTwern, en daarnaast gecommitteerde bij BUas. Ik denk dat mijn aangedragen onderwerp erg interessant is voor jullie, want hoe ver ga jij hierin als touroperator of reisagent? Je kan het ook breder trekken. Houd je rekening met de mensenrechten in een land met betrekking tot je touroperator-aanbod of advies?” 

“Persoonlijk doe ik, naast bovenstaande functie, ook vrijwilligerswerk voor Justice for Peach/Shelter City. Afgelopen twee jaar heb ik, samen met een groep mede-vrijwilligers, twee personen uit de LHBTQ+-gemeenschap opgevangen die afkomstig waren uit Nigeria en Kameroen. Zij kwamen gedurende drie maanden naar Nederland om hier letterlijk bij te tanken van de onderdrukking van hun werkzaamheden als activist voor de LHBTQ+-gemeenschap in eigen land. Wet- en regelgeving hieromtrent is vergelijkbaar met Oeganda. De verhalen waren afschuwelijk om te horen hoe zij worden bedreigd en wat voor leven zij hebben in hun thuisland.” 

“Terug naar de reissector: iedereen moet voor zichzelf bepalen waar hij of zij de grens trekt, doch een open voorlichting is zeker op zijn plaats als reisadviseur. Als reisorganisator/touroperator ligt dat nog anders. Waarom zou je een land aanbieden waar de doodstraf geldt als je seks hebt met een seropositief persoon, zoals in Oeganda het geval is. Of levenslange gevangenisstraf voor homoseksuele relaties? Gaat geld verdienen dan altijd voor ten koste van deze voorbeelden?” 

Albert Rusch

Nederlanders met gezond verstand

“Het mooie van reizen is dat je culturen kunt leren kennen en jezelf kan verrijken door gesprekken te voeren en te luisteren. Vorig jaar ben ik in Oeganda geweest en ik heb diverse mensen gevraagd naar deze wet”, aldus Titia Doornbos Clevering (TUI at Home).

“Als antwoord kreeg ik: ‘Jullie Europeanen hebben ons het christendom gebracht. Hiervoor waren we veel opener in relaties, maar we besloten te leven volgens de regels van jullie God’. Lees eens op Wikipedia over de kolonisatie van het land.” 

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Foto: Titia in Oeganda.

“Ik kreeg ook diverse keren het antwoord dat de wet gaat om het verbod op het instrueren van LHBTIQ+-gedrag. Op scholen bijvoorbeeld is lesmateriaal hierover verboden. Maar heteroseksueelgedrag wordt ook niet besproken zoals wij dat doen, mede hierdoor is het aantal mensen met hiv angstig hoog en kent het land veel aidsweesjes.Dit klinkt alsof ik de wet onderschat of het probleem niet serieus neem. Dat is niet het geval, maar met zwart-wit-denken doe je het land te kort. Bedenk dat toeristen geld en kennis, en dus ontwikkeling, brengen, wat misschien wel meer oplevert dan iets niet willen verkopen.”

“Berggorilla’s worden nog altijd gedood, omdat ze de oogst vernielen en China heeft de eerste pijpleidingen en wegen al door Murchison Falls National Park aangelegd. Dus stuur alsjeblieft heel veel Nederlanders met gezond verstand ernaar toe, die kunnen genieten van het prachtige land en de lieve mensen, en laat ze vooral in gesprek gaan, vragen stellen en kennis delen.”

“Maak je eerst druk om wat er in ons eigen land gaande is”

“Als trotse moeder van een (trans)zoon kijk ik zeker naar een bestemming waar ik met mijn zoon ‘normaal’ kan reizen. Aangezien er in zijn paspoort zijn geboortenaam en -geslacht staat met een recente foto die daar niet mee overeenkomen”, aldus Astrid Bouhuys (Travel Counsellor).

“Fouilleren bij de controles is ook al zoiets. Ik moet er niet aan denken dat ik in een streng islamitisch land iemand mijn kind laat fouilleren die wegens zijn geloof en mensenrecht, dat sec gezien niet mag doen, maar het niet weet. Eigenlijk is het raar dat ik rekening houd met hun geloof, maar zij niet met hetgeen wij voor staan. Zelfs op Schiphol heb ik er meer moeite mee dan mijn 14-jarige zoon zelf, waar hij altijd wordt gefouilleerd.” 

“Het afgeven op een groep studiereizigers en de branche snap ik niet zo. Weet deze persoon wel hoe ons eigen rechtssysteem werkt en de plannen die dit kabinet in petto heeft voor deze mensen? Daar maak ik mij veel meer zorgen om! Ondanks dat wij zeggen een tolerant land te zijn, zie ik op social media de meest walgelijke reacties voorbijkomen vanuit onze eigen samenleving op LHBTIQ+ gerelateerde posts. Dus maak je eerst druk om wat er in ons eigen land gaande is en zorg dat het een veilige plek voor iedereen is, want daar kan je echt iets aan veranderen. Dat groepje van tien reisagenten maakt echt geen verschil in het gehele regime. Als we dat zo zwart-wit gaan bekijken, kan je naar bijna geen enkel land.”

Connectie maken

“We veranderen niets door weg te blijven. We veranderen iets door de connectie te maken en in gesprek te gaan.” 

Geert Kroos (CEO ResiRest)

Regels

“Het begint natuurlijk met de wens van de klant. Als je als klant graag naar een bepaalde bestemming wil, dan is het verstandig om te kijken naar de geldende regels daar en dan je keuze te maken. Als je klant LHBTIQ+ is, dan is het een ander verhaal.” 

Flor Simons (Floristravel)

Veel meer aandacht

“Wat mij betreft zou er veel meer aandacht aan moeten worden besteed, omdat veel mensen hiervan niet op de hoogte zijn; zowel de verkoper als de consument. Een boycot zou zeker op zijn plaats zijn, maar dan moet er ook internationaal druk op worden gezet. Nederland alleen kan het verschil niet maken. Maar ook met de komst van Trump zal in de VS het een en ander gaan veranderen met betrekking tot de rechten van LHBTIQ+-personen.” 

Ankie Jansen (Eigenaar TravelXL Archipel)

Wij vroegen aan de lezers van Travelpro: kijk jij naar de wetgeving rond LHBTIQ+ van een land bij de verkoop van reizen?

72,5% nee
27,5% ja

Iedere bestemming heeft issues

“Bij reizen gaat het om andere culturen ontdekken. Daarbij horen ook het respecteren van andere normen en waarden, ook wederzijds. Daarnaast heeft iedere bestemming issues. Welke jood wil nu nog naar Nederland op vakantie?”

 Freek Sikkema (De Reis Expert)

Kritisch op eigen rol

“Ik vind dat wij als reisprofessionals een taak hebben om ernstige mensenrechtenschendingen aan de kaak te stellen bij klanten. Het feit dat wij graag reizen willen verkopen en in ons levensonderhoud willen voorzien, ontslaat ons niet van de taak om kritisch te kijken naar onze eigen rol. Dat betekent dat het goed is dat wij als klanten dergelijke bestemmingen willen boeken, hem wijzen op de keerzijde van deze bestemmingen en ze laten nadenken over een alternatief. Wij kunnen dat als ZRA uiteraard niet alleen. Grote touroperators hebben veel meer invloed en ik vind dat zij een leidende rol hierin moeten pakken. Natuurlijk moet er vanuit de overheid ook druk komen. Maar veel kleine stappen maken één grote, dus als iedereen iets doet kan er hopelijk verandering ontstaan.” 

Hannelore Verschut (Travel Counsellors)

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Vrijwillige keuze

“Die bestemmingen kan je gewoon aanbieden. Het is een ieder zijn eigen vrijwillige keuze om er wel of niet naartoe te gaan.” 

Carlo de Wolf (Jambo Safari Club)

Principieel doen?

“Niet gelukkig er mee, maar als we principieel gaan doen dan moeten we ook (om onder andere klimaatredenen) een heleboel reizen boycotten. Cruises, vliegreizen, mensenrechten en ga zo maar door. Weet ik dat mijn klant zich onder de LHBTIQ+ rekent, dan zal ik hem daar wel op attenderen.”

Anoniem 

Amnesty International
Wat schrijft Amnesty International, dat sinds 1991 actie voert tegen de vervolging en discriminatie van LHBTIQ+’ers? De organisatie wijst landen op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, waarin staat dat alle mensen gelijk in waardigheid en rechten worden geboren. Amnesty benadrukt dat discriminatie, in welke vorm dan ook, onacceptabel is. Amnesty International: “LHBTIQ+’ers (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders, intersekse personen en anderen) worden wereldwijd geconfronteerd met discriminatie, homofobie en homohaat. Dit leidt tot ernstige schendingen van mensenrechten, zoals gevangenschap, marteling, verlies van voogdij over kinderen en zelfs de doodstraf.

In 62 landen zijn seksuele handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht strafbaar, en in minstens 35 landen geldt dit ook specifiek voor vrouwen. In 49 landen riskeren LHBTIQ+’ers gevangenisstraf, in negen landen kan dit oplopen tot levenslang, en in minstens zeven landen staat de doodstraf op homoseksualiteit. In andere landen is de wetgeving minder duidelijk, maar kan de doodstraf alsnog worden toegepast. Hoewel in 33 landen het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht is erkend – een aantal dat blijft groeien – worden LHBTIQ+’ers wereldwijd vaak uitgesloten van basale rechten, zoals werk, zorg en veilige huisvesting. Slechts twaalf landen hebben grondwettelijke bescherming tegen discriminatie op basis van seksuele geaardheid.”

Klant in gevaar brengen

“Zolang het voor de klant niet van toepassing is, wijs ik ze er niet op. Bepaalde landen zijn er ook niet bij gebaat om het door beslissingen van de overheid te boycotten. Vaak zijn dit sowieso al landen waar de bevolking minder inspraak heeft en geen of een slechte democratie heeft. Als het wél van toepassing is (bijvoorbeeld Egypte, wat een meer random bestemming is), wijs ik de klant er zeker op wanneer het op hen van toepassing is. Toerisme is vaak een belangrijke inkomstenbron van (Afrikaanse) landen, waardoor ik het afweeg ten opzichte van de rechten die er niet of minder zijn. Belangrijk detail is dus of het wel of niet van toepassing kan zijn op de klant. Je wil je klant ook niet in gevaar brengen, want daar ben ik enigszins verantwoordelijk voor.” 

Tim Zegveld (YourTravel)

Niet heengaan

“Dan moet je daar als LHBTIQ+’er maar niet heengaan. De situatie op zich kan je toch niet veranderen. Er zijn gelukkig genoeg leuke plekken waar het wel kan en daar moet je dan als reiziger samen met je reisadviseur op richten.” 

Egbert (werkzaam in de reisbranche)

Enorme verantwoordelijkheid 

“Dit hangt af van de klant. Een transgender klant wijs ik uiteraard op de wetgeving, de benodigdheden qua verklaringen die mee moeten, et cetera. Natuurlijk is de klant zelf veelal nog beter op de hoogte, maar ik voel toch een enorme verantwoordelijkheid om ze er in ieder geval op te attenderen. Als ZRA ontstaan er sowieso mooie gesprekken met klanten over een land. Niet alleen over LHBTIQ+, maar ook over privacy, gebruiken, religie, dieren, et cetera. Het belangrijkste vind ik om erover in gesprek te blijven met respect voor elkaar.”

Veronique Lindhout (Travel Counsellors)

Adviseren

“Ik zou de klant in kwestie adviseren om hier bewust van te zijn en wellicht een andere bestemming aan te bieden. Ik zou zelf zo’n bestemming namelijk ook niet (financieel) willen steunen.”

Angelo (Pelikaan Travel Group)

Foute regimes steunen

“Niet doen. Klanten hebben niets te zoeken in landen met dergelijke regimes. Wij moeten daar niet in bemiddelen. Je hebt ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid als je foute regimes steunt en dus in het zadel helpt te houden.” 

Rob de Vries (directeur Flex Travel)

Een andere vraag die wij hebben voorgelegd aan de lezers van Travelpro: Wanneer een klant naar een bestemming wil, is het niet aan mij als reisprofessional om te controleren of dit een LHBTIQ+ onvriendelijke bestemming is als de klant daar zelf ook niet naar vraagt. 

60,8% eens
39,2% oneens

Aanpassen

“Ik ga zelf als homo op reis naar deze landen en pas me aan. We kunnen niets aan de overheid doen en willen toch het land bezoeken, als je een moskee wil bezoeken doe je als vrouw ook een hoofddoek op.”
Angelo (TUI at Home)

Plicht sector

“De sector moet er opener in zijn en de klant er beter over informeren. De keuze ligt uiteindelijk bij de klant. Ik vind wel dat de sector hier een plicht in heeft. Wat als er een klant van je vast komt te zitten of erger?”

Anoniem

Dergelijke bestemmingen niet promoten

“Wij bieden dergelijke bestemmingen niet aan. Het is niet aan de reisprofessional om privézaken van de klant te checken. Daarnaast willen wij dergelijke bestemmingen niet promoten, zo zijn wij dan ook gestopt met het aanbieden van Oeganda.”

Anoniem

Keuze van de klant

“Ik denk dat dit de keuze van de klant is. Valt de klant onder de LHBTIQ+-groep, dan is het aan hem om te bepalen of je daar wel of niet heen wil gaan en wat de wetgeving is. Als wij dit ook nog per klant moeten vragen of ze hierbij horen en dan gaan uitzoeken wat wetgeving is, vind ik nogal ver gaan.”

Anoniem

Meer rekening mee houden

“Ik vind dat we anno 2024 hier zelf meer rekening mee moeten houden, ook al is dit onze ‘taak’ niet. Ik moet eerlijk zeggen dat ik zelf niet altijd op de hoogte ben van welke wetten en regels er gelden in bepaalde landen, ik heb ook geen idee waar ik dit het beste kan opzoeken. Naar mijn gevoel wordt hier te weinig rekening mee gehouden.”

Shana (Het Vakantiehuis België)

Bewust

“Ik ben zelf van de LHBTIQ+ community’ én heb net een studiereis georganiseerd naar Oeganda. Ik voelde me geroepen om te reageren, en voelde me toch lichtelijk aangesproken. Uiteraard heb ik in de aanloop van de studiereis sterk nagedacht over de studiereis en hoe Oeganda omgaat met homoseksualiteit. Dat hun wet/regelgeving onacceptabel is staat buiten kijf. Is dat reden om de bestemming niet aan te bieden? Voor mij niet. Niet alleen Oeganda maar ook razend populaire landen als Tanzania en Kenia hebben strenge regels omtrent homoseksualiteit. Duizenden toeristen weten hun weg naar deze bestemmingen te vinden. Zelfs in Europa zijn er landen waar het minder wordt geaccepteerd, en ook in Nederlandse steden en dorpen zijn er individuen die niet kunnen omgaan met liefde tussen hetzelfde geslacht. Om maar aan te geven dat het overal ter wereld nog niet 100% geaccepteerd wordt. Dan zouden we nergens meer heen kunnen gaan. Ik ben me er zeker van bewust dat Oeganda een van de meest heftige wetgevingen heeft omtrent homoseksualiteit. De vraagsteller in jouw bericht vindt het maar niets, maar toch stonden reisagenten te springen om mee te gaan. Dat laat ook zien dat er hierin ook verdeeldheid is. Belangrijker nog, we hebben een schitterende studiereis gehad waarbij we Oeganda echt hebben leren kennen als een pure en authentieke bestemming. De mensen waren vriendelijk en gastvrij, ongeacht of ik nou onderdeel van de LHBTIQ+ community of niet. Liep/loop ik er mee te koop? Zeker niet, maar dat doe ik in Nederland ook niet. Je weet maar nooit wie je tegenkomt. Het is altijd aan de reiziger zelf om te bepalen om wel of niet naar een homo-onvriendelijke bestemming te reizen. Ik vind het niet aan ons om te bepalen dat men er niet naartoe mag of kan reizen, en faciliteren reizen naar deze bestemmingen met gepaste voorzichtigheid. Doet het ons/mij dan niets? Natuurlijk wel. Ook dat staat buiten kijf! Straffen op basis van liefde kan niet en zou nergens in de wetgeving opgenomen moeten worden.”

Anoniem

Dit artikel komt uit de december-editie van Travelpro. Hieronder lees je het volledige magazine.